Arkitektafélag Íslands starfar í þeim tilgangi að stuðla að góðum arkitektúr í landinu, efla samvinnu félagsmanna og standa vörð um hagsmuni þeirra. Hægt er að hafa samband við félagið með því að senda tölvupóst á netfangið ai@ai.is

Skráning í félag

Fréttir

Ertu að leita að arkitekt? 

Yfirlit yfir félaga í AÍ

Samkeppnir

Félagsaðild

Lög og reglur

Lög  og reglur

Kjaramál

Minningarsjóður Guðjóns Samúelssonar

Um félagið

Löggilding

Arkitektafélag Íslands

Arkitektafélag Íslands er aðili að Bandalagi háskólamanna, BHM, sem er bandalag 27 fag- og stéttarfélaga háskólmenntaðs fólks á íslenskum vinnumarkaði. 

Einungis félagsmenn AÍ með aðild að kjaradeild eða félagsmenn í öðrum félögum innan BHM, t.d. Félagi íslenskra náttúrufræðinga (FÍN) eða Fræðagarði, geta greitt í sjóði BHM.

Kjarasamningur Arkitektafélags Íslands og Samtaka atvinnulífsins-Tók gildi 30. júní 2021

Núgildandi samningur

Stéttarfélög gera kjarasamninga við ríkið, sveitarfélög, einstök fyrirtæki eða Samtök atvinnulífsins (SA) sem eru samtök fyrirtækja á almennum markaði. Kjarasamningur kveður á um lágmarks kjör starfsmanna. Heimilt er að semja um betri kjör en ákvæði kjarasamninga segja til um.

Arkitektafélag Íslands (AÍ) og Samtök arkitektastofa (SAMARK), hafa gert með sér kjarasamning sem gildir fyrir félagsmenn AÍ sem aðild eiga að kjaradeild félagsins og starfa hjá fyrirtækjum sem aðild eiga að SAMARK. Lagður er til grundvallar kjarasamningur 17 aðildarfélaga BHM og SA en vikið frá honum í ákveðnum atriðum sem tilgreindir eru í viðauka.

Æskilegt væri að AÍ gerði einnig kjarasamning fyrir félagsmenn sína sem starfa hjá ríki og sveitarfélögum.

KJARASAMNINGUR

Kjarasamningur AÍ og SAMARK er réttindasamningur. Hann kveður á um gagnkvæm réttindi og skyldur launþega og launagreiðenda. Ekki er samið um launalið í þessum samningi. Hver og einn þarf að semja um eigin laun og kjör og hvernig fyrirkomulagi launahækkana skuli háttað. Skal það staðfest með ráðningarsamningi.

RÉTTINDASAMNINGUR

Ráðningarsamningur er samningur milli starfsmanns og atvinnurekanda þar sem kveðið er á um vinnuframlag starfsmanns í þágu atvinnurekanda gegn tilteknu gjaldi í formi launa og annarra starfskjara frá atvinnurekanda. 

Skylt er að ganga frá skriflegum ráðningarsamningi milli starfsmanns og vinnuveitanda við upphaf ráðningar. Í ráðningarsamningi skal m.a. tilgreina eftirfarandi atriði:

Deili á aðilum, nöfn og kennitölur vinnuveitanda og starfsmanns

Upphafstíma ráðningar og lengd ráðningar, sé hún tímabundin, ásamt uppsagnarfresti

Ráðningarkjör, t.d. launaupphæð, aðrar greiðslur (t.a.m. í sjóði), hlunnindi

Kjarasamningur segir til um lágmarks starfskjör. Heimilt er að semja um betri kjör en tilgreint er í kjarasamningi. Verði breytingar á ráðningarkjörum umfram það sem leiðir af lögum eða kjarasamningum skal staðfesta það með skriflegum ráðningarsamningi.

RÁÐNINGARSAMNINGUR

Almennt um samninga

Kjarasamningur AÍ og SAMARK er réttindasamningur. Í honum er ekki að finna launatölur. Hver og einn þarf að semja um eigin  laun og kjör hvernig launahækkunum skuli hagað. 

Launakjör háskólamanna ráðast af því sem um semst á markaði. Umsamin laun milli vinnuveitanda og starfsmanns skulu endurspegla vinnuframlag, hæfni, menntun og færni viðkomandi starfsmanns, svo og innihald starfsins og þá ábyrgð sem starfinu fylgir. Gæta skal ákvæða jafnréttislaga við launaákvarðanir.

Finna má tölulegar upplýsingar um launaþróun á almennum markaði á vefsíðu Hagstofu Íslands á slóðinni https://hagstofa.is/talnaefni/samfelag/laun-og-tekjur/

Ennfremur gerir BHM reglulega launakannanir meðal félagsmanna aðildarfélaga sinna þar sem spurt er um laun og aðra þætti sem tengjast kjörum og starfsumhverfi þeirra. Kjarakönnun BHM var síðast framkvæmd árið 2016. Sjá nánar hér. 

Breytingar á ráðningarkjörum, umfram það sem leiðir af lögum eða kjarasamningum, skal staðfesta í ráðningarsamningi.

LAUN OG LAUNAAÞRÓUN

Samanber gr. 7 viðauka er gagnkvæmur uppsagnarfrestur óbreyttur frá eldri kjarasamningi arkitkekta, eða 3 mánuðir, óháð starfs- eða lífaldri starfsmanns. Fyrstu 3 mánuði ráðningartíma er gagnkvæmur uppsagnarfrestur þó tvær vikur. Allar uppsagnir skulu vera skriflegar. 

UPPSAGNARFRESTUR

Starfsmaður á rétt á viðtali við yfirmann sinn einu sinni á ári um störf sín, markmið og hugsanlegar breytingar á starfskjörum. Við starfslok eða uppsögn á starfsmaður jafnframt rétt á viðtali um ástæður uppsagar.

VIÐTAL

Dagvinna arkitekta helst óbreytt frá eldri samningum og er 38 stundir á viku (virkur vinnutími (þ.e.a.s. fyrir utan kaffihlé er 36 klst. og 45 mín.) sbr. 3. gr. viðauka.

Aðfangadagur og gamlársdagur teljast áfram frídagar til kl. 12:00 og stórhátíðardagar frá kl. 12:00, eins og í eldri kjarasamningi arkitekta, sbr. 4. gr. viðauka.

VINNUTÍMI

Til viðbótar ákvæði 5.1.5. í kjarasamningi um störf erlendis er í gr. 6. í viðauka ákvæði frá eldri kjarasamningi arkitekta sem kveður á um að ferðir teljist til vinnutíma þegar um vinnu erlendis eða á ferðalögum er að ræða, nema samið sé um annað fyrirfram.

Kostnaður vegna ferða erlendis á vegum vinnuveitanda greiðist með dagpeningum sem eru ákveðnir af Ferðakostnaðarnefnd ríkisins. Kostnaður vegna ferðalaga innanlands skal greiða eftir reikningi en dagpeninga ef um það er samið eða ekki er hægt að leggja fram reikninga.

Akstursgjald, bæði upphæðir og útfærsla þeirra, er einnig ákvarðað af Ferðakostnaðarnefnd.

Upplýsingar um upphæðir  dagpeninga og akstursgjalds vegna ferða erlendis og innanlands eru uppfærðar reglulega og birtar á vef fjármálaráðuneytisins. Upplýsingar um SDR gengi má finna á heimasíðu Seðlabanka Íslands.

VINNA ERLENDIS EÐA Á FERÐALÖGUM

Atvinnurekendum ber að kaupa dánar-, slysa og örorkutryggingar fyrir starfmenn sína við vinnu, á leið milli heimilis til vinnustaðar eða á ferðum innanlands og utan á vegum atvinnurekanda.

TRYGGINGAR

Atvinnurekendum er skylt að greiða desember- og orlofsuppbætur sem eru fastar greiðslur í samræmi við aðalkjarasamning SA á almennum vinnumarkaði. Heimilt er í ráðningarsamningi að fella þessar uppbætur inn í mánaðarlaun starfsmanns eða semja um annan greiðslumáta.

https://www.bhm.is/kaup-og-kjor/orlofs--og-desemberuppbot/

Í eldri kjarasamningum arkitekta var ekki sérstaklega kveðið á um desember- og orlofsuppbætur en ætla má að það hafi á einhverjum tímapunkti runnið inn í heildarlaun arkitekta líkt og heimilt er að gera. 

Hafi desember- og orlofsuppbætur ekki verið greiddar út sérstaklega má gera ráð fyrir að í þeim ráðningarsamningum sem í gildi voru fyrir undirskrift síðasta kjarasamnings hafi þær verið innifaldar í mánaðarlaunum.

DESEMBER- OG ORLOFSUPPBÆTUR

Orlofsréttur er tvenns konar. Annars vegar er um að ræða rétt starfsmanns til að taka sér leyfi frá störfum og hins vegar rétt til launagreiðslna í orlofi. Lágmarks launagreiðslur í orlofi samkvæmt lögum eru tveir vinnudagar fyrir hvern unninn mánuð.  Í kjarasamningum er kveðið á um víðtækari rétt til orlofs sem kallast orlofsauki. 

Í tilfelli arkitekta skal leggja prófaldur til grundvallar ákvörðun um orlofsauka sbr. gr. 5 í viðauka. 

2 ár frá lokaprófi veita rétt til  25 orlofsdaga á hverju orlofstímabili

5 ár frá lokaprófi veita rétt til  27 orlofsdaga á hverju orlofstímabili

10 ár frá lokaprófi veita rétt til 30 orlofsdaga á hverju orlofstímabili

ORLOFRÉTTUR OG ORLOFSAUKI

Launamál, tryggingar og orlof

Starfsmenn eiga almennt rétt á launum í veikindum eftir því sem kveðið er á um í  lögum eða samið er um í kjarasamningi. 

Í kjarasamningi BHM er réttur til launa í veikindum háður því hversu lengi starfsmaður hefur unnið hjá viðkomandi vinnuveitanda. 

Á fyrsta starfsári ber vinnuveitanda að greiða tvo daga fyrir hvern unnin mánuð. Eftir eins árs starf hjá sama vinnuveitanda greiðast 2 mánuðir á föstum launum á hverjum 12 mánuðum. Eftir 5 ára starf hjá sama vinnuveitanda greiðast 4 mánuðir og 6 mánuðir eftir 10 ára starf hjá sama vinnuveitanda á hverju 12 mánaða tímabili.

RÉTTUR TIL LAUNA VEGNA VEIKINDA

Eftir að rétti til launa í veikindum sleppir hjá vinnuveitenda getur starfsmaður átt rétt á sjúkradagpeningum frá sjúkrasjóði og/eða greiðslum frá almannatryggingakerfi. 

Félagsmenn AÍ sem aðild eiga að kjaradeild félagsins greiða í sjúkrasjóð BHM. Samanber gr. 8 í viðauka er þó heimilt að þeir sem greitt hafa í Sjúkrasjóð arkitekta fyrir gildistöku núgildandi kjarasamnings geri það áfram, óski þeir þess. 

Réttur til sjúkradagpeninga fer eftir úthlutunarreglum þess sjúkrasjóðs sem viðkomandi starfsaður greiðir í. Sjúkrasjóðir geta breytt úthlutunarreglum sínum einhliða og fyrirvaralaust.

Sjá nánar um úthlutunarreglur Sjúkrasjóðs BHM hér. 

Mikilvægt er að launþegar fylgist með að launagreiðandi standi skil á greiðslum í sjúkrasjóð.

SJÚKRASJÓÐUR

Ein mikilvægasta kjarabót frá eldri kjarasamningi arkitekta var hækkun mótframlags atvinnurekenda í lífeyrissjóð í 11,5%. Flestir atvinnurekendur höfðu hækkað mótframlagið af eigin frumkvæði til samræmis við þróun á almennum launamarkaði, en það er mikilvægt réttindamál fyrir arkitekta að hafa ákvæði um það í kjarasamningi. 

Mikilvægt er að launþegar athugi prósentuhlutfall mótframlags á launaseðlum sínum.

LÍFEYRISRÉTTINDI

Réttur til greiðslna í fæðingar- og foreldraorlofi fer skv. lögum um fæðingarorlof, líkt og í eldri kjarasamningi arkitekta.

Rétt er að benda á að í lögunum telst fæðingarorlof til unnins vinnutíma við útreikning orlofsréttar, þ.e.a.s. til frítöku, en ekki orlofslauna. Foreldrar í fæðingarorlofi fá þannig ekki greitt orlof á greiðslur úr fæðingarorlofssjóði og launagreiðendum ber heldur ekki að greiða orlof fyrir það tímabil sem greiðslur úr fæðingarorlofssjóði standa yfir.

Margir atvinnurekendur hafa hins vegar, að eigin frumkvæði, greitt orlof fyrir þann tíma sem fæðingarorlof stendur yfir og hafa því látið foreldra í fæðingarorlofi njóta sama réttar og aðrir foreldrar hafa. 

Launþegar eru því hvattir til að semja um orlofsgreiðslur fyrir fæðingarorlofstímabil í ráðningarsamningum sínum.

Barnshafandi konur eiga rétt til nauðsynlegra fjarvista frá vinnu vegna mæðraskoðunar án frádráttar á föstum launum, þurfi slík skoðun að fara fram á vinnutíma.

Eftir 6 mánuði í starfi er réttur foreldra, fósturforeldra eða forráðamanna barna til launa í veikindum barna sinna nú 12 dagar á hverju 12 mánaða tímabili

FÆÐINGAR- OG FORELDRAORLOF, MÆÐRASKOÐUN OG VEIKINDI BARNA

Almennt starfsumhverfi hefur tekið miklum breytingum með tilkomu nýrrar tækni og mörk milli starfs og endurmenntunar ekki lengur með sama hætti og áður. 

Grein 5.5 í kjarasamning BHM fjallar um fræðslumál og kveður á um rétt starfsmanna til að viðhalda faglegri þekkingu sinni. Ákvæði úr eldri kjarasamningi arkitekta um ákveðinn dagafjölda til endurmenntunar á því ekki lengur við en eftir sem áður er umfang og fyrirkomulag endurmenntunar háð samkomulagi milli starfsmanns og atvinnurekenda. 

Greinar 6.5 og 6.7 í kjarasamningi BHM eiga einnig við um endurmenntun en þær kveða á um menntunarsjóði BHM sem eru tveir.  Annars vegar er Starfsmenntunarsjóður BHM sem atvinnurekendum ber að greiða í og hins vegar er Starfsþróunarsetur háskólamanna sem heimilt er að semja um að atvinnurekandi greiði í.

Arkitektar eru hvattir til að semja um greiðslur í Starfsþróunarsetur háskólamanna í ráðningarsamningum sínum.

Þar sem einungis einstaklingar, þ.e. starfsmenn en ekki atvinnurekendur, geta sótt um styrki úr menntunarsjóðum BHM er það nú á færi hvers og eins að hafa frumkvæði að sinni endurmenntun.

Upplýsingar um styrkfjárhæðir og skilyrði fyrir styrkveitingu er að finna í úthlutunarreglum sjóðanna sem aðgengilegar eru á heimasíðu BHM. Þjónustuver BHM veitir frekari upplýsingar og aðstoð við gerð umsókna.

ENDURMENNTUN

Réttindi

Til að greiða í sjóði BHM verður viðkomandi launþegi að vera félagsmaður í AÍ með aðild að kjaradeild félagsins eða í einhverju örðu félagi innan BHM, t.d. FÍN eða Fræðagarði. BHM innheimtir félags- og sjóðagjöld fyrir aðildarfélög sín. 

Fyrir þá starfsmenn sem eru félagsmenn í einhverjum af aðildarfélögum BHM ber launagreiðendum að senda skilagreinar til BHM. Skilagreinar skulu vera fyrir hvern launamánuð með sundurliðun á öllum iðgjöldum til stéttarfélaga fyrir hvern launþega til Bókunar- og innheimtumiðstöðvar BHM, fyrir gjalddaga þ.e. 15. hvers mánaðar. Áríðandi er að rétt númer og heiti stéttarfélags komi fram á skilagreinum og að útreikningur iðgjalda sé réttur m.v. viðeigandi kjarasamning. Iðgjöld eiga að reiknast af launatekjum og skila þarf inn skilagreinum mánaðarlega.

Kröfur stofnast í netbanka þegar skilagrein hefur borist nema óskað hafi verið eftir öðrum greiðslumáta eða ef ávallt hefur verið millifært. Eigi greiðsla sér ekki stað fyrir eindaga eru reiknaðir dráttarvextir frá gjalddaga til greiðsludags. Gjalddagi er 15. dagur næsta mánaðar eftir launamánuð en eindagi síðasti virki dagur gjalddaga mánaðar.

Launagreiðendur standi skil á eftirfarandi:            (% af heildarlaunum)

Félagsgjöld AÍ                                                             1%          

Sjúkrasjóður BHM                                                       1% 

Orlofssjóður BHM                                                       0,25%

Starfsmenntunarsjóður BHM                                     0,22% 

Starfsþróunarsetur háskólamanna                            0,70%    (valkvætt)

Sjálfstætt starfandi aðilar verða sjálfir að standa skil á ofangreindu ásamt sköttum og gjöldum, svo sem staðgreiðslu skatta, lífeyrissjóðsgreiðslum og tryggingum, ásamt því að senda viðeigandi gögn inn til stofnana. 

Mikill munur er á stöðu sjálfstætt starfandi aðila og launþega, en lög og kjarasamningar tryggja launþegum ýmis réttindi sem sjálfstætt starfandi eru ekki tryggð, s.s. orlofs- og desemberuppbætur, orlof, slysatryggingu, rétt til launa í veikindum og á almennum frídögum.
 Eins má nefna að við gjaldþrot verkkaupa eiga verktakar ekki rétt á greiðslum úr Ábyrgðasjóði launa. Þrátt fyrir að greitt sé tryggingagjald hafa sjálfstætt starfandi takmarkaðan rétt á atvinnuleysisbótum frá Vinnumálastofnun (VMST) .

Sjá nánar á vef Vinnumálastofnunar hér. 